پرتوبالگان
گوشتی‌بالگان
ماهی نام یک دسته از جانداران خون‌سرد آبزی است. ماهی‌ها به کمک باله در آب حرکت می‌کنند که هنگام دور زدن از باله‌های سینه‌ای و هنگام حرکت سریع از بالهٔ دمی استفاده می‌کنند. پوست بدن ماهی‌ها از پولک پوشیده شده‌است و لغزنده است. ماهی‌ها با آب‌شش‌های دو طرف سر خود تنفس می‌کنند. ماهی‌ها در آب تخم‌ریزی می‌کنند و از هر تخم یک ماهی متولد می‌شود. بطور کلی می‌توان گفت ماهی‌ها جزء دسته آبزیان بوده و تخم گذار هستند.
ماهی‌ها اعضای گروه نافراگیری از موجودات زنده‌اند که همهٔ آبزیان آبششدار جمجمه‌دار که دست و پای آن‌ها انگشت ندارد در این دسته جای میگیرد. دسته‌هایی مانند مخاطی‌واران، مکنده‌ماهی‌ها، غضروف‌ماهیان و ماهیان استخوانی همگی از این جمله‌اند. بیشتر ماهی‌ها خونسردند به عبارت دیگر اجازه می‌دهند تا دمای بدنشان با دمای فضای پیرامون تغییر کند از این رو برخی شناگران چابک و بزرگ مانند کوسه بزرگ سفید و ماهی تن دمای درونی بدنشان را کمی بالاتر نگه می‌دارند.[۱][۲] ماهی‌ها در آب‌های جهان رها شده‌اند تقریباً در هر محیط آبی می‌توان ماهی پیدا کرد از جریان‌های تند آب که از بالای کوه‌ها سرچشمه میگیرد (مانند ماهی تندابه) تا منطقهٔ مغاکی و حتی ناحیهٔ هدل در عمیق‌ترین نقاط اقیانوس (مانند مارماهی‌سانان پلیکانی و قلابچه‌ماهی) ماهی زندگی می‌کند. ماهی‌ها ۳۳٬۱۰۰ گونهٔ توصیف شده دارند که در میان مهره داران گسترده‌ترین گونهٔ جانوری است.[۳] محل زندگی ماهی آب یا بطور دقیق تر و علمی تر آب طبیعی است. هر جایی که آب طبیعی مثل برکه و رودخانه وجود داشته باشد ماهی می‌تواند در آنجا زندگی کند. به عنوان یک اصل علمی می‌توان گفت که هر جا آب طبیعی مانند رودخانه و اقیانوس وجود داشته باشد ماهی هم در آنجا وجود دارد.
ماهی یکی از منابع با اهمیت برای انسان‌ها است به ویژه منبع خوراکی. ماهیگیران عمده یا افرادی که تنها برای گذران زندگی ماهی می‌گیرند این جانور را از فضای وحش صید می‌کنند (نگاه کنید به ماهی‌گیری یا پرورش ماهی) یا از استخرها یا قفس‌هایی که در اقیانوس کار گذاشته‌اند (نگاه کنید به آبزی‌پروری) ماهی بدست می‌آورند. همچنین برخی ماهی را برای فروش به عنوان حیوان خانگی صید می‌کنند و در آکواریوم‌ها به نمایش می‌گذارند. علاوه بر این موارد یاد شده ماهی در میان برخی فرهنگ‌ها نقش ایزدی هم داشته و به عنوان نماد مذهبی یا هنری در کتاب‌ها و فیلم‌ها از آن یاد شده‌است.
عبارت ماهی برای اشاره به جانوری است جدای از چهاراندامان (مانند دوزیستان، خزندگان، پرندگان و پستانداران) که همگی اجداد مشترک دارند، از این رو ماهی‌ها گروه نافراگیر دانسته می‌شوند که در سامانه شناسی زیستی یک گروه کامل نیست.
نخستین جاندارانی که می‌توان گفت در دستهٔ ماهی‌ها جای گرفتند طنابدارانی نرم‌تن بودند که نخستین بار در دورهٔ کامبرین پدید آمدند. آن‌ها با اینکه یک ستون فقرات کامل نداشتند اما از پشت‌مازه برخوردار بودند. این پشت‌مازه به آن‌ها اجازه می‌داد تا نسبت به جانداران بی مهره چابک‌تر باشند. ماهی‌ها در دوران دیرینه‌زیستی هم به تکامل خود ادامه دادند و گوناگونی آن‌ها بیشتر شد. بسیاری از ماهی‌ها در دوران دیرینه‌زیستی به یک پوستهٔ سخت که مانند یک زره بدن آن‌ها را می‌پوشاند مجهز شدند (تخته‌پوستان) این زره از آن‌ها در برابر شکارچیان نگهداری می‌کرد. نخستین ماهی با آرواره در دوران سیلورین پدیدار شد پس از آن بود که جانورانی مانند کوسه به طبیعت افزوده شد.
محتویات
۱ فرگشت
۱.۱ آرایه‌شناسی
۱.۲ گوناگونی
۲ کالبدشناسی
۲.۱ تنفس
۲.۱.۱ آبشش
۲.۱.۲ دم و بازدم از هوا
۲.۲ دستگاه گردش خون
۲.۳ گوارش
۲.۴ دفع
۲.۵ حساسیت و دستگاه عصبی
۲.۵.۱ اندام‌های حسی
۲.۵.۲ بینایی
۲.۵.۳ شنوایی
۲.۵.۴ بویایی
۲.۵.۵ شناسایی جریان
۲.۵.۶ دریافت‌کننده‌های الکتریکی و مغناطیسی
۲.۵.۷ راهیابی
۲.۵.۸ احساس درد
۲.۶ جابه‌جایی
۲.۷ خونسردی و خونگرمی
۲.۸ تولید مثل
۳ بیماری
۳.۱ دستگاه ایمنی
۴ اهمیت ماهی برای انسان
۴.۱ اهمیت اقتصادی
۴.۲ اهمیت فرهنگی
۵ استخوان ماهی‌ها
۶ ماهی در اسطوره‌های ایرانی
۷ نظر شیعه در مورد خوردن گوشت ماهیان
۸ جستارهای وابسته
۹ منابع
فرگشت
لیدزماهی (چپ) بزرگترین ماهی شناخته شده در جهان؛ سنگواره‌های این ماهی بیانگر طول ۱۳٫۵ تا ۲۷٫۶ متر است[۴] که ۲۱ تا ۲۵ سال طول می‌کشیده تا آن‌ها به این طول برسند.[۵]
دانکل‌استخوان یک ماهی غول پیکر با ۱۰ متر طول که در دوران پیش از تاریخ زندگی می‌کرد.
ماهی یک گروه فراگیر نیستند از این رو فرگشت ماهی به عنوان یک «رویداد تکی و غیروابسته» مورد بررسی قرار نگرفته‌است.[۶]
سنگواره‌های یافت شده از ماهی‌های نخستین عبارت است از دسته‌ای از جانورانی کوچک، بدون آرواره با پوشش زرهی به نام صدف‌پوستان. بیشتر دودمان ماهی‌های بی آرواره منقرض شده‌است یکی از آن‌ها که هنوز موجود است مکنده‌ماهی است که می‌توان گفت تقریباً یادآور ماهی‌های بی آروارهٔ نخستین است. نخستین آرواره‌ها در میان سنگواره‌های تخته‌پوستان پیدا شده‌است. گستردگی مهره داران آرواره دار نشان دهندهٔ آن است که داشتن دهانی با آرواره یک برتری بسیار مهم است. البته هنوز روشن نیست که مزیت داشتن آرواره‌هایی که به هم لولا شده‌اند در این است که جانور بهتر می‌تواند گاز بگیرد یا تنفس آن بهبود پیدا کرده یا ترکیبی از عوامل.
احتمالاً ماهی‌ها تکامل یافتهٔ کوزه‌دارانی مرجان مانند اند چون کِرمینهٔ آن‌ها از جهات مهمی بسیار همانند ماهی‌های نخستین است.
آرایه‌شناسی
گروه نافراگیر ماهی‌ها عبارت است از هر کلادی شامل همهٔ ماهی‌ها و همچنین چهاراندامانی که ماهی نیستند. به صورت سنتی ماهی‌ها به سه رده ای که منقرض نشده‌اند تقسیم می‌شدند و گونه‌های منقرض شده هم گاهی در میانهٔ این درخت قرار می‌گرفتند گاهی هم رده‌ای ویژهٔ خودشان به آن‌ها تعلق می‌گرفت:[۷][۸] در زیر علامت † برای گونه‌های منقرض شده‌است.
ردهٔ بی‌آروارگان
زیرردهٔ دهان‌گردان (مخاطی‌واران و مکنده‌ماهی)
زیرردهٔ صدف‌پوستان (ماهی بی‌آروارهٔ زرهی)†
ردهٔ غضروف‌ماهیان
زیرردهٔ نرم‌آبشش‌داران (کوسه و پرتوماهی)
زیرردهٔ درست‌سران (موش‌ماهی و خانوادهٔ منقرض شدهٔ آن)
ردهٔ تخته‌پوستان (ماهی زرهی)†
ردهٔ خارپایگان (گاهی کوسه‌های خاردار در ردهٔ ماهیان استخوانی جای می‌گیرند)
ردهٔ ماهیان استخوانی
زیرردهٔ پرتوبالگان
زیرردهٔ گوشتی‌بالگان (نیای چهاراندامان)
رده‌بندی که در بالا ارائه شد در کارهای عمومی و غیرحرفه‌ای کاربرد دارد. اما ماهی‌ها به گروه‌هایی با جزئیات دقیق تر تقسیم شده‌اند که در ادامه گروه‌های اصلی آن‌ها آورده شده‌اند:
ردهٔ Myxini (مخاطی‌واران)
ردهٔ بال‌سپرریختان † (ماهی‌های بی آروارهٔ نخستین)
ردهٔ پستانک‌دندانان †
ردهٔ بی‌سپران †
ردهٔ دهان‌گردواران
Petromyzontidae (مکنده‌ماهی)
ردهٔ قیف‌دندانان †
ردهٔ سرسپرریختان † (ماهی‌های بی آروارهٔ نخستین)
(بدون رده‌بندی) کلاه‌خودسپران †
(بدون رده‌بندی) پندارسپران †
(بدون رده‌بندی) استخوانی‌زرهان †
زیر شاخه آرواره‌داران (آرواره دار مهره دار)
ردهٔ تخته‌پوستان † (ماهی زرهی)
ردهٔ غضروف‌ماهیان (ماهی غضروفی)
ردهٔ خارپایگان † (کوسهٔ خاردار)
منبع:wikipedia
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
